Rishis, de zieners
In 2007 kwam ik terug uit Rishikesh (India). Ik had een aantal intensieve jaren achter de rug, zowel op het relationele vlak als in de uitgeverijwereld waar ik werkte. Rishikesh is de haven van de Rishis en Rishis betekent ‘zieners’.
Ik richtte de spirituele club Rishis, ‘club for free souls’, op. Mijn droom was een inclusieve, verbindende club waar jong en oud, zwart en wit, man en vrouw samenkwamen om ‘in wijsheid’ en met muziek te verbinden. Een tempel.
Sjamanen, swami’s, spirituele healers, astrologen, psychotherapeuten, artiesten, yogi’s, wetenschappers, schrijvers, filosofen uit binnen en buitenland: een kleurrijk gezelschap vond elkaar in de mooiste kerken van Amsterdam, zoals de Vondelkerk en de Duif. Met veel fantastische mensen hadden we magische bijeenkomsten in het voormalige Oibibio, Frankendael en de Westerliefde. De club was mijn kindje, mijn droom en ik wilde een bijdrage leveren aan de persoonlijke ontwikkeling van velen met de eerste spirituele club in Amsterdam, in Nederland.
Barricade
Wie had kunnen bevroeden dat ik jaren later op de barricade zou ‘moeten’ – want de urgentie voel ik – om diezelfde spirituele scene te redden van een diepe val in de donkere put van extreemrechtse complotten en fascisme.
Hoe kan dat nu toch, zou je denken? Spirituele mensen, yogi’s die fascistisch, racistisch gedachtegoed aanhangen en zelfs Forum stemmen, dat past toch helemaal niet?
Eind jaren ‘30
Graag neem ik de lezer even mee naar de jaren ‘30 van de twintigste eeuw…
Al vanaf het einde van de negentiende eeuw was er een opleving in spiritueel of bovennatuurlijk denken. Allereerst waren occulte en esoterische groepen zeer populair, van theosofische genootschappen tot allerlei geheime loges. Daarnaast was er veel aandacht voor ‘grenswetenschappen’, fantastische theorieën over energiebanen of de herkomst van het ‘Arische ras’ (noot: het Arische ras is oorspronkelijk helemaal niet uit Europa afkomstig, maar uit Iran en Afghanistan). En ten derde was er een brede interesse in de oude Indo-Germaanse religies en Noorse mythologie. Dit waren allemaal verschillende groepen, maar er was wel inhoudelijke overlap en ze beïnvloedden elkaar. Deze bovennatuurlijke manier van denken was in die tijd heel gewoon in Duitsland.
Het was voor de nazi’s volkomen logisch om zich erbij aan te sluiten en elementen van dit denken te verwerken in hun eigen programma, bijvoorbeeld door de swastika, het hakenkruis, als symbool te kiezen. Voor ons is een hindoeïstisch teken als politiek logo misschien vreemd, maar diverse esoterische groepen tooiden zich al met dit soort tekens, onder andere de directe voorloper van de nazipartij, de Thule-vereniging. Het nazisme kwam op in een wereld waarin men geloofde in Atlantis, bovenmenselijke Ariërs en magische tekens. De swastika bracht al die groepen mensen die verlangden naar het grootse Arische verleden na het trauma van de Eerste Wereldoorlog bij elkaar.
Het laat iets zien van het denkklimaat in West-Europa. Er was diepe scepsis (net als nu in bepaalde spirituele kringen) tegenover de wetenschap. Die wetenschap werd door criticaster te westers, materialistisch en Joods gevonden. De theorieën van Einstein riepen walging op. Een alternatieve wetenschap, die het materiële en het mystieke, het bloed en de geest, verenigde vond veel aanhang. Waarom zou je dan niet ook een wichelroede proberen? En overgaan op biodynamische landbouw? Die was tenminste alternatief.
Nazi’s en occultisme
De Nazi’s gebruikte het occultisme, het zoeken naar geheime krachten, om deze krachten te manipuleren. Hoe bewust Hitler daarmee bezig was, is onduidelijk. Zijn bibliotheek stond in ieder geval vol met boeken over natuurgeneeswijzen, mythologie en magische symbolen. De onderstrepingen in een handboek over magie suggereren dat hij hier bewust over heeft nagedacht. In elk geval zagen veel mensen uit de inner circle hem als medium, een helderziende. (Bron: Hitler’s circle of evil. Netflix en Trouw november 2017).
Telegram-fascisme
Nu herleven de ideeën over ‘hoe goed’ Hitler was. In spirituele complotgroepen op Telegram lezen we zelfs ideeën dat hij de perfecte wereld zou hebben gecreëerd. Ook de antisemitische Protocollen van de Wijzen van Zion komen voorbij in een online wereld die barst van feitenontkenning en magisch denken. ‘We gaan van 3d naar 5d’, volgens de zelfbenoemde uitverkorenen en ‘channelaars’. En Trump is de alomvattende redder. En ook nu horen we in spirituele kringen verhalen over dat wij van aliens afstammen en niet van apen (witte mensen in ieder geval niet): eigenlijk gewoon christendom/religie in een nieuw jasje. Oude wijn in nieuwe zakken. En dus ook neofascisme.
En dan denk ik aan Sri Aurobindo die, na een politieke en journalistieke carrière, als wijs spiritueel leermeester of ‘guru’ eind jaren ‘30 en tijdens WO2 bleef strijden tegen de nazi’s en het fascisme. Het was Aurobindo die zei:
‘When fascism wins spirituality is doomed’ (Wanneer fascisme wint is spiritualiteit gedoemd).
De zieners getransformeerd
Weer even terug naar nu, 2021. Inmiddels geef ik geen feesten meer met Rishis. Ik ben verder op aarde gekomen en ben eigenaar van het platform It’s Just Therapy (voor psychologen en holistische therapeuten). Ook geef ik mindfulness en yogales en lichaamsgerichte therapie.
Ashrams, yogascholen en de community
Yoga heeft me altijd heel veel gebracht, ik heb in diverse ashrams gezeten en ben verbonden aan een yogaschool in Amsterdam, Sai Mithra. Ik heb me (vrijwel) altijd omringd geweten met geweldige en maatschappelijk betrokken mensen en heel wijze, oprechte meditatie- en yogadocenten. Al deze ashrams en ook de yogaschool hier in Amsterdam droegen en dragen zorg voor hun community en leefomgeving: in de vorm van donaties, het opzetten van onderwijs, scholen, ziekenhuizen, weeshuizen en de ondersteuning van mensen die het nodig hebben. In Indiase ashrams kun je niet alleen vaak gratis yoga doen en mediteren… er wordt ook altijd gekookt voor de armen en ze bieden vaak gratis logies. Via mijn docenten en in alle ashrams heb ik ook altijd geleerd dat je jezelf gezond probeert te houden (van lijf en geest) en tevens een bijdrage levert aan de ashram, de yogaschool, je community en aan de maatschappij. Hoe meer je kunt dragen hoe meer je bijdraagt: emotioneel, spiritueel, financieel, fysiek etc.
Yoga is Yuj
En vooral ook: yoga is inclusief. Yoga komt van Yuj en betekent eenheid, verbinding, met jezelf en de omgeving. Inclusiviteit dus. Het tegenovergestelde van antisemitisme en racisme en fascisme.
Hier in het Westen is yoga hier en daar een beetje ontspoord en nogal hedonistisch en egoïstisch van insteek geworden, wat helemaal niet strookt met waar yoga om draait. Dat een flink aantal yogi’s en spiri’s en zelfs yogadocenten op FVD stemden en daar zelfs toe opriepen, is toch wel echt heel droevig, heel kwalijk en ook zorgelijk.
Dankzij o.a. ‘spirituelen’ – of zijn het eigenlijk meer ‘occulten’? – zitten we me nu met acht FVD-fascisten in de kamer. Fascisten als Baudet spreken over een ‘Boreaal rijk’, de nazi’s hadden het over het Hyperboreaanse ras. Racisten als Freek Jansen en Pepijn van Houwelingen hemelen het Derde Rijk op. Mede dankzij ‘spirituelen’ of beter: occulten... Dat kan toch niet de bedoeling zijn?!
Mocht het nog niet duidelijk zijn: bij deze neem ik officieel afstand als yogi en yogadocent van het ultrarechtse gedachtegoed dat nu overal onder diepbruine stenen vandaan komt kruipen. Het is zo níet waar yoga en/of het spirituele pad werkelijk om gaat. ‘When fascism wins spirituality is doomed.’ Let’s go for Yog is Yuj: verbinding en eenheid. Er is een weg te gaan.
Reactie schrijven